Ameliyat Yaraları Tedavisi

Ameliyat yaraları, cerrahi müdahale sonrasında iyileşme süreci gerektiren yaralardır. Bu yaraların kapatılmasını takip eden saatler içerisinde yara alanı iltihabi eksüda ile dolar ve yaranın etrafındaki epiderm hücreleri bölünmeye başlar. Ameliyat yaralarının kapatılmasından 48 saat sonra, derin yapılar dış ortamdan tamamen izole edilir.

Ameliyathanede uygulanan steril pansumanlar, ameliyat yaralarını dış ortamdan korur ve bunlar serum ya da kanla iyice ıslanmadığı sürece ve yara muayene edilmediği sürece değiştirilmez. Ameliyat sonrasında 4. günde ameliyat yaraları görülmek üzere pansumanlar açılır. Deri bantları yardımıyla yara kenarları yaklaştırıldığında, ameliyat yaralarının iyileşmesi için en uygun durum elde edilir. Ameliyat yaralarında dikiş kullanıldığında, bu dikişler postoperatif 4-6. günde alınmalı ve yerlerine deri bantları yapıştırılmalıdır. Kasık ve poplitea gibi kıvrımlı olan bölgelerde ya da ekstremitelerde gerçekleşen bazı kesilere konulan dikişler iki hafta gibi uzun bir süre bekletilmektedir.

Ameliyat yaralarının belirtilen zamanlar içerisinde kontrol edilmesi gerekir. Beklenmedik bir durum görüldüğünde anında müdahale edilir. Ameliyat sonrasında fibroblastlar hızla yaranın içerisinde çoğalır ve birinci postoperatif haftanın sonrasında yarada yeni ve bol miktarda kolajen madde görülür. Ameliyat yarası palpe edildiğinde konnektiv doku bir kabarıklık şeklinde hissedilir; bu durum, ameliyat yaralarının iyileşmesinin normal olduğunun bir belirtisidir. Ameliyat yaralarının gerilme gücü yavaş olur ve 3-4 ay içerisinde dahi tamamen normale dönmez. Sağlıklı olan hastalarda ameliyat yarasının 6-8 hafta boyunca sadece küçük gerilmelere maruz bırakılmasına izin verilir. Yaşlı kişilerde, çok zayıflamış veya kortikosteroid alan kişilerde yara iyileşmesinin normalden yavaş seyretmesi durumunda, aktivite bu sürecin ötesine ertelenir. Yara iyileşmesinde doku perfüzyonunun yeterli olması oldukça önemlidir. Örneğin, venöz stazisi olan bir hastanın ekstremitesi yukarı kaldırılarak ve ödem giderilerek doku perfüzyonu artırılabilir ve ameliyat yaraları daha çabuk iyileşir.

Ameliyat esnasında yaralara bakteri bulaşırsa, ameliyat yarasını sonradan kapatmak veya sekonder iyileşmeye bırakmak üzere derinin ve deri altı dokusunun açık bırakılması gerekebilir. Ameliyathanedeyken gazlı bezlerle gevşekçe kapatılan yaralar, 4-5 gün dokunulmadan o şekilde bırakılmalıdır. Daha sonra kapama açılmalıdır. Eğer yara bu aşamada sadece seröz sıvı ya da az miktarda eksüda içeriyorsa, deri kenarları bir bantla birbirine yaklaştırılmalıdır. Önemli derecede akıntı oluşumu ya da enfeksiyon görülürse, yara sekonder iyileşmeye bırakılmalıdır. Bu gibi durumlarda ameliyat yaraları nemli ya da kuru pansumanlarla örtülmeli ve bunlar günlük olarak 1-2 kez değiştirilmelidir. Hasta taburcu olacağı zaman ameliyat yaralarının bakımının nasıl yapılacağını öğrenmeli ve genel durumu elverirse taburcu edilmelidir. Ameliyat yaraları olan hastaların çoğu evde yara bakımı için hemşire istememektedir. Beslenme düzeni normal olursa ve özel beslenme eksiklikleri bulunmazsa, ameliyat yaraları daha çabuk iyileşir. Örneğin, C vitamini eksikliği durumunda epitelizasyon hızı artar.

Ameliyat yaralarının iyileşme süreci dikkatli bir takip ve uygun bakım gerektirir. Steril pansumanlar, yara kontrolü ve beslenme bu sürecin önemli bileşenlerindendir. Ameliyat sonrası dönemde enfeksiyon ve komplikasyonların önlenmesi için titiz bir bakım gereklidir. Ameliyat yaralarının hızlı ve sağlıklı bir şekilde iyileşmesi için tüm bu faktörlerin göz önünde bulundurulması önemlidir.